در سفرهای فضایی طولانی‌مدت، به همان اندازه که سلامت جسمانی فضانوردان اهمیت دارد، سلامت روان فضانوردان نیز حائز اهمیت است، چه بسا که از اهمیت بالاتری نیز برخوردار باشد. این مقاله به این موضوع می‌پردازد که چگونه همسفرانی با هوش مصنوعی می‌توانند به سلامت روانی فضانوردان در مأموریت‌های فضایی طولانی مدت کمک کنند؟
در بخشی از فیلم پرطرفدار کریستوفر نولان با نام «میان ستاره‌ای» چهار فضانورد را می‌بینیم که برای نجات بشریت عازم یک سفر فضایی طولانی مدت شده‌اند. در این سفر یک ربات سخنگوی بامزه به نام TARS آنها را همراهی می‌کند که از هوش مصنوعی بهره می‌برد. در نخستین سکانسی که با TARS آشنا می‌شویم، او با فضانوردان و شخصیت اصلی داستان یعنی کوپر مکالمه‌ای دارد و با آنها شوخی می‌کند. در پایان این مکالمه، کوپر به او دستور می‌دهد که TARS میزان شوخ‌طبعی‌اش را کمی کاهش دهد! ویدیوی زیر را ببینید:
مانند بسیاری از ویژگی‌های فیلم “میان ستاره‌ای”، کریستوفر نولان برای تصور اینکه آینده سفرهای فضاییِ طولانی‌مدت چگونه خواهد بود، تلاش زیادی کرده است. همسفرانی با هوشِ مصنوعی برای فضانوردانِ انسان به همان اندازه مهم هستند که پیاده‌سازی صحنه خیره کننده‌ی سیاهچاله در فیلم مهم است؛ سیاهچاله‌ای با نام گارگانتوا که بارها اسمش را در فیلم می‌شنویم. شخصیت‌های رباتی با هوش مصنوعی که از آنها صحبت شد، حتی به شخصیت‌های مهم و محبوب فیلم نیز تبدیل شده‌اند.
از دنیای فیلم‌ها به دنیای واقعی و به زمین برگردیم! سازمان فضایی ناسا، آژانس فضایی اروپا و مجموعه وسیعی از شرکت‌های فضایی خصوصی، همگی هوش مصنوعی را به عنوان بخشی مهمی از ماموریت‌های فضایی آینده در نظر می‌گیرند؛ از جمله ماموریت‌های آینده در ماه با نام «آرتمیس» و در نهایت اولین ماموریت‌های سرنشین دار به مریخ.
همانطور که انسان‌ها به عمق بیشتری در فضا می‌روند و سفرهای فضایی طولانی‌تر می‌شوند، این سیستم‌های هوش مصنوعی نیز ممکن است دیگر تنها ابزارهایی برای انجام وظایف عملیاتی نباشند، بلکه احتمالا پشتیبانی مهم برای سلامت روان و عاطفی خدمه فضاپیما باشند که تجربه‌های منحصر به فردی از انزوای اجتماعی را تجربه می‌کنند.
چالش های منحصر به فرد سلامت روان در سفرهای فضایی طولانی‌مدت
معروف است که فضا مکانی بسیار تنهاست و محیط منحصر به فردی است. حتی سفرهای زیر مداری به دور زمین کافی است تا به طور چشمگیری بر سلامت روان یک فضانورد تأثیر بگذارد. وقتی «ویلیام شاتنر»، کاپیتان جیمز تی کِرک از سریال علمی-تخیلی «پیشتازان فضا»، در سال 2021 با یک موشک «بلو اورجین» به فضا رفت، گفت که انتظار داشت احساس “رهاشدگی بی‌نهایت” را تجربه کند، اما در عوض با غم و اندوه شدیدی مواجه شد.
شاتنر یک سال پس از سفر خود نوشت: «این یکی از قوی ترین احساسات غم و اندوهی بود که تاکنون تجربه کرده ام. تضاد بین سرمای بی رحمانه فضا و پرورش گرمابخش زمین باعث غم و اندوه وحشتناکی در من شد.»
سایر فضانوردان نیز تجربیات مشابهی را توصیف کرده اند. باز آلدرین، فضانورد آپولو 11، یادداشتی را در سال 2014 نوشت و سطح ماه را یک “ویرانی باشکوه” توصیف کرد.
باز آلدرین درباره ماه نوشت: «زیرا فهمیدم آنچه به آن نگاه می کردم، به سمت افق و یا در هر جهت دیگر، در طی صدها و هزاران سال اخیر تغییر نکرده است. گذشته از آن، من می‌توانستم ماه را در حال دور شدن ببینم، بدون جو، با آسمان سیاه. سرد، سردتر از آنچه که هر کسی می‌تواند بر روی زمین در هنگام طلوع خورشید تجربه کند. اما وقتی خورشید طلوع کند و به مدت 14 روز پیاپی بر ماه بتابد، بسیار گرم می‌شود. اینجا هیچ نشانی از زندگی وجود ندارد.»
«اینجا برهوت است. بیابانی تر از هر مکانی بر روی زمین.» باز آلدرین
ذهن انسان برای این نوع محیط ساخته نشده است، اما سازگاری با آن غیرممکن نیست، همانطور که تعداد بی شماری از فضانوردان ایستگاه فضایی بین المللی و فراتر از آن می توانند گواهی دهند. اما چالش‌های سلامت روان در سفر فضایی نیز به اندازه مشکلات سلامت جسمانی و چه بسا که حتی بیشتر از مهم هستند.
الکساندرا ویتمیر، دانشمند سلامت رفتار و عملکرد برنامه تحقیقات انسانی ناسا گفت: «سفر فضایی با مقصدهای دوردست، چالش‌های منحصر به فردی را برای خدمه ایجاد می‌کند، چالش‌هایی که ذاتاً با آن‌هایی که در حال حاضر در مدار تجربه می‌شوند متفاوت است.»
در حالی که تعداد کمی از مشکلات سلامت روان در میان فضانوردان در طول ماموریت های فضایی گزارش شده است، اما این اتفاق می افتد. گزارش ناسا در سال 2016 در مورد اثرات روانی ماموریت های شاتل فضایی نشان داد که از 208 خدمه در 89 ماموریت، 34 مورد “علائم یا نشانه های رفتاری” قابل توجه وجود دارد، با نرخ بروز کلی 0.11 برای ماموریت 14 روزه، و بیشترین علامت گزارش شده “اضطراب یا ناراحتی” بوده است.
آن را به یک سفر دو ساله به مریخ تعمیم دهید، حالا شما به محیطی نگاه می کنید که استرس و حداقلی از درگیری بین فردی در آن تا حدی تضمین شده است.
این قابل درک است. این را می‌توانید از هرکسی که بیش از چندساعت با خانواده در یک سفر جاده ای بوده است بپرسید، آنها به شما خواهند گفت که افراد با سرعتی می‌توانند عصبانی شوند!
ویتمیر گفت: «به عنوان مثال، با توجه به فاصله مریخ، مدت زمان چنین ماموریت حدود 2.5 سال خواهد بود. اندازه وسیله نقلیه نسبتاً کوچک خواهد بود، به این معنی که خدمه چهار یا شش نفره برای مدت دو و نیم سال در یک محیط کوچک زندگی و کار خواهند کرد.»
یک سفر جاده ای در یک خلاء سرد و بی جان که یک مهر و موم شل باعث می شود شما را به نابودی حتمی بکشاند؟ فضانوردان به تمام کمکی که می توانند برای حفظ سلامت روان خود داشته باشند نیاز دارند.
آیا یک همسفرِ هوش مصنوعی می‌تواند به حفظ سلامت روان فضانوردان کمک کند؟
اگرچه بیشتر ما ممکن است وسوسه شویم که ارزش هوش مصنوعی در فضاهای دوردست را به عنوان ابزاری برای سلامت روان فضانوردان نادیده بگیریم (بالاخره، یک هوش مصنوعی نمی‌تواند یک انسان را جایگزین کند)، اما آنها پتانسیل جدی برای بهبود رفاه عاطفی کسانی را دارند که وظیفه زندگی در یک پایگاه قمری یا حتی مریخ را دارند.
طبیعتاً، هیچ کس پیشنهاد نمی‌کند که فقط به دلایل مربوط به ایمنی، این کاوشگران به تنهایی سفر کنند. انسان به عنوان یک موجود اجتماعی، زندگی کردن در تماس نزدیک با انسان‌های دیگر بخشی ضروری از سلامت روان ما است، و بعید است که حتی یک هوش مصنوعی پیچیده بتواند جایگزین ارتباط انسان به انسان شود.
با این حال، ناسا و سازمان فضایی اروپا (ESA) مدتی است که در حال بررسی آوردن خدمه هوش مصنوعی برای کاهش استرس هستند. در سال 2018، ایرباس و IBM با ESA در یک هوش مصنوعی شناور برای ایستگاه فضایی بین‌المللی به نام Crew Interactive Mobile Companion (CIMON) همکاری کردند. نتایج به عبارتی متناقض بودند.
بزرگترین نقص CIMON، در واقع، عدم پاسخ‌های همدلانه آن بود، به این ترتیب این نقص باعث میشد که سایمون بیشتر شبیه یک بلندگوی هوشمند الکسا شناور باشد تا یک هوش مصنوعی همدل، اما سایر شرکت‌های هوش مصنوعی به دنبال معرفی این عنصر همدلی در هوش مصنوعی‌های آینده هستند که امیدواریم این شکاف را پر کنند.
در همین حال، ناسا به طور فعال در حال بررسی این است که آیا چنین همسفری با هوش مصنوعی برای فضانوردان در ماموریت های آینده ماه و مریخ مفید خواهد بود یا خیر؟ ویتمیر تاکید می کند که باید با شواهد همراه شد و چنین همسفری را تدارک دید.
او گفت: « هوش مصنوعی به‌عنوان یک «همراه» دیجیتال یک حوزه مورد علاقه است، اما تحقیقات بیشتری برای درک روش‌هایی که از طریق آنها می‌توان این نوع حمایت را عملی کرد و میزان آن و همچنین مشکلات احتمالی، باید بررسی شود.»
برگرفته از وب سایت space.com
